Mở đầu

Cuốn sách nêu lên các vấn đề lớn mà loài người đang phải đối mặt như: vũ khí hạt nhân, biến đổi khí khậu, bình đẳng, nhập cư, giáo dục… cho tới các vấn đề nội tại trong mỗi người như ý nghĩa cuộc sống, thiền. Chúng ta cùng dạo một vòng xem các vấn đề đó được tác giả phân tích như thế nào nhé

Mất phương hướng

Vấn đề đầu tiên: Mất phương hướng. Tác giả cho rằng loài người chúng ta bị vỡ mộng sau khi chủ nghĩa tự do co mình lại sau sự kiện khủng khoảng tài chính toàn câu năm 2008. Bạn biết không, về bản chất con người thường suy nghĩ theo các câu chuyện chứ không phải bằng số liệu.

Có 3 câu chuyện được xây dựng lên để từ đó xây dựng xã hội là:
1. câu chuyện của chút nghĩa phát xít,
2. câu chuyện chủ nghĩa cộng sản
3. câu chuyện của chủ nghĩa tự do.

Loài người đã yêu cuồng điên cái gọi là chủ nghĩa tự do nhưng sau sự kiện 2008 thì chủ nghĩa tự do cũng biến mất. Sự kiện Brexit và sự thắng cử của Trump có lẽ là báo hiệu sự kết thúc của văn minh nhân loại?

Các nước sau khi chủ nghĩa tự do mất đi họ trở nên hoài cổ. Mỹ muốn quay lại là nước Mỹ hùng cường của những năm 1980 hay 1950, những người theo Brexit muốn anh quốc trở thành một thế lực độc lập như thể họ vẫn sống trong thời kỳ của nữ hoàng Vicoria, Tập Cận Bình của Trung Quốc thì mong muốn xây dựng TQ hùng mạnh như thời nhà Minh. Hoài cổ cực đoan còn diễn ra ở Trung đông. (Mời các bạn đọc sách để biết chi tiết)

Giới tinh hoa thế giới lo lắng khi nhìn những vấn đề này, tiêu biểu như Obama đã kêu gọi bảo vệ những nguyên tắc của thị trường mở sẽ là nền tảng cho sự tiến bộ loài người. Tuy nhiên Chủ nghĩa tự do vẫn dựa vào tăng trưởng kinh tế để giải quyết vấn đề mâu thuẫn. Cái mà chúng ta phải đối mặt trong tương lai, vào những năm 2050 là sự mất việc làm vào tai AI, Blockchain, công nghệ sinh học,… Câu chuyện của chủ nghĩa tự do hay bất kỳ chủ nghĩa nào đi nữa, nếu không thay đổi cho hợp thời sẽ không có giá trị trong tương lai.

Hãy xem điều gì đang xảy ra trong xã hội chúng ta hiện tại nhé.
Sự bùng nổ của Internet năm 1990 là do các kỹ sư dẫn đầu chứ không phải các đảng phái chính trị.
Các Đảng phải chính trị được hình thành trong thời đại công nghiệp vì vậy nó gặp khó khăn khi đối đầu với cuộc cách mạng mới này: cách mạng cntt và cách mạng sinh học.
Trump nhắc tới người Mexico và người TQ lấy mất việc làm của người Mỹ, nhưng không nhắc tới việc các thuật toán sẽ lấy đi việc làm của họ. Trump không quan tâm tới tầm nhìn toàn cầu, ông ta cho rằng đó không phải là việc của nước Mỹ. Tương tự những người ủng hộ Brexit cũng thế. Họ không còn tin vào toàn cầu hóa, họ vẫn tin vào dân chủ, tự do, nhưng chỉ trong lòng đất nước của họ mà thôi.

Chủ nghĩa tự do đã trải qua rất nhiều thăng trầm lịch sự, chiến thắng chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa phát xít, đầu tranh với chủ nghĩa xã hội. Từ việc ban đầu tự do chỉ giành cho đàn ông, sau cùng tự do có thể giành cho phụ nữ, trẻ em, và hướng tới toàn thể mọi người trên trái đất! Con người đã từng tin lịch sử có thể kết thúc với một kết quả tốt đẹp đó, nhưng lịch sử không hề dừng lại, Hiện nay chúng ta phải đối mặt với HƯ VÔ (không biết đang đối mặt với cái gì) Dự đoán tương lai của tác giả trong đoạn này là: Các cuộc nổi dậy trong tương lai là để chống tại tầng lớp không cần tới người dân -> Chắc chắn sẽ thua bởi vì chống lại bóc lột sẽ dễ dàng hơn là chống lại sự vô dụng (Rất thú vị phải không nào?)

Công Việc sẽ biến mất?

Các bác sĩ và tài xế ô tô sẽ mất việc đầu tiên.

Trong vài thập kỷ qua, nghiên cứ về thần kinh học và hành vi học đã giúp các nhà khoa học hiểu hơn về hành vi, cách ra quyết định của não bộ con người. Não bộ vẫn còn thích nghi với đồng cỏ châu phi hơn là thành thị đông đúc. Hiện nay hàng năm số người chết vì các vụ tai nạn nhiều gấp hai lần so với chiến tranh, tội phạm và khủng bố cộng lại, nêu AI được áp dụng vào giao thông, các xe không người lái sẽ hiểu ý nhau vì chúng chỉ là 2 thực thể trong cùng hệ thống, chúng sẽ không va vào nhau để gây tai nạn.

Các thuật toán AI sẽ thay thế các bác sĩ trong việc điều trị và chuẩn đoán bệnh. Một thông tin mới về thuốc sẽ dễ dàng cập nhật tới hàng tỷ bác sĩ AI, chỉ cần một giây. Trong khi đó thì hiện tại rất mất thời gian để các bác sĩ là con người cập nhật thông tin cũng như kiến thức ý tế. Để tránh hiện tưởng sai lầm của thuật toán thì hệ thống bác sĩ AI sẽ có nhiều thuật toán để bệnh nhân có nhiều lựa chọn. Ngoài ra khi con người sống thọ hơn việc chăm sóc người già sẽ có thể là địa hạt của Robot.
Với lĩnh vực nghệ thuật thì AI cũng là đối thủ đáng gờm trong tương lai. Bởi vì cảm xúc con người chỉ là kết quả của một quá trình sinh hóa. Mà quá trình đó hoàn toán được đo đạc tính toán với AI. AI có thể sáng tạo riêng cho bạn một đoạn nhạc để bạn có thể ngất ngây cảm xúc! Từ đó điều khiển cảm xúc của bạn từ bất hạnh sang hạnh phúc, vì nó đã hiêu được quá khứ của bạn, tính cách của bạn, điều mà không một người chơi nhạc nào giám mơ tới.

Bù vào các công việc bị biến mất thì những công việc mới được sinh ra, chủ yếu là phục vụ các thuật toán AI!
Điều lưu ý các bạn trẻ là các công việc đó sẽ đòi hỏi chuyên môn cao, như việc phục vụ máy bay không người lái, phân tích dữ liệu, các bác sĩ hỗ trợ AI làm việc ở phòng thí nghiệm,..Các bạn nào có con và muốn chuẩn bị tương lai cho con mình thì nên lưu ý điều này! Để bảo vệ người dân trước tình trạng thất nghiệp dưới thời AI, các chính phủ sẽ phải bao cấp cho nên giáo dục suốt đời, ngay cả khi như thế thì bạn có chắc con bạn sẽ chịu được áp lực của việc liên tục phải làm mới bản thân và thay đổi của môi trường công việc không?
Tốc độ thay đổi trong linh vực lao động việc làm đòi hỏi sự đổi mới kiến thức của con người trong tương lai là vô cùng lớn, mà mỗi sự thay đổi lại tạo ra rất nhiều áp lực (khi bạn chuyển việc từ công ty này sang cty kia cũng đáp ít nhiều áp lực rồi phải không?) Trong tương lai thần kinh của con người có thể không thể chịu nổi tốc độ thay đổi này của thị trường lao động.

Tự do

Những cuộc bỏ phiếu và trưng cầu dân ý thường nhắm đến cảm giác của người dân chứ không phải suy nghĩ của họ. Hầu hết dân chúng không có kiến thức về kinh tế học và chính trị học, vì thế có thể nói bỏ phiếu đánh vào cảm giác. Một cô hầu gái hay một nhà kinh tế học, lá phiếu đều có giá trị như nhau. Trong tương lai, khi công nghệ thông tin và công nghệ sinh học phát triển tới mức nó có thể tác động vào suy nghĩ, cảm giác của con người. Con người sẽ phụ thuộc vào thuật toán để đưa ra quyết định hoặc điều khiển cảm xúc của bản thân, từ đó việc bỏ phiếu phụ thuộc vào trái tìm có thể trở thành gót chân Achiles của nền dân chủ tự do.

Quyền lực được chuyển từ thần thánh sang con người, và chẳng bao lâu nữa sẽ chuyển vào tay các thuật toán!

Những tìm tòi chuyên sâu về cách bộ não và cơ thể chúng ta hoạt động cho thấy cảm giác của động vật cũng như con người chỉ là cơ chế sinh hoá giúp nhanh chóng tính toán các khả năng sinh tồn và sinh sản. (Như ở cuốn homo deus tác giả có viết: Khi gặp một anh rất đẹp trai, cơ bắp vạm vỡ thì phụ nữ sẽ lập tức bị lôi cuốn. Bởi vì một cơ chế sinh hoá đã diễn ra, cô ta bị lỗi cuốn bới sự thôi thúc bản năng sinh sản, gen của người đàn ông này sẽ là những gen có lợi cho đứa con của cô ấy) Các thuật toán sinh hoá này được mài dũa qua hàng triệu năm tiến hoá và con người tin rằng những quyết định của mình là từ một ý chí tự do nào đó

Với sự hiểu biết rõ hơn về cơ thể người, cụ thể là não bộ và cảm giác con người của các nhà sinh học, đồng thời công nghệ thông tin cho chúng ta khả năng xử lý dữ liệu cức lớn. Với sự kết hợp nàysẽ cho ra đời các thuật toán với dữ liệu lớn, giúp hiểu rõ bản thân tôi hơn tôi rất nhiều lần.

Sẽ tới ngày các thuật toán giúp chúng ta quyết định bạn đời, đối tác làm ăn, quyết định cách tiêu tiền,vv Lúc đó con người chúng ta sẽ không khác gì một loài động vật đã bị thuần chủng, dễ sai bảo hơn bao giờ hết! Các thuật toán sẽ dập tắt sự tự do, bình đẳng. Quyền lực sẽ tập trung trong tay một nhóm tinh hoa cực nhỏ, trong khi hầu hết mọi người đều trở nên vô dụng!

Bình đẳng

Khi loài người sơ khai, lúc đó xã hội đã bình đẳng hơn bao giờ hết!
Khi cách mạng nông nghiệp diễn ra là lúc bắt đầu sự phân hoá giàu nghèo, nhưng tới cách mạng công nghiệp, khi lực lượng lao động có giá trị thì các chính phủ đã đầu tư cho giáo dục, họ cần tầng lớp lao động khỏe mạnh có học thức, một quân đội tinh nhuệ. Lúc đó xã hội lại dần trở nên bình đẳng hơn. Nhưng tới thế kỷ 21, khi mà tầng lớp lao động trở nên thừa thãi. Các lao động giá rẻ, các đội quân không còn giá trị hoặc thậm chí vô dụng so với công nghệ AI ưu tú thiện chiến thì bất bình đẳng xã hội sẽ là hố sâu ngăn cách không thể lấp bỏ.

Một tầng lớp tinh hoa sẽ trở nên khác biệt không chỉ về của cải mà còn về khả năng sinh học. Họ có thể mua cả sự sống!
Trong khi tầng lớp còn lại sẽ trở nên dư thừa và vô dụng. Với những thảm họa khí hậu có thể lũ vô dụng sẽ được thảy xuống biển không thương tiếc. Tại thời điểm hiện tại các tập đoàn công nghệ lớn ở Silicon đánh giá giá trị của một dịch vụ không đơn thuần là giá trị của những đồng USD mà công ty đó có thể kiếm về, giá trị của một dịch vụ nằm ở chỗ dịch vụ đó có thể thu về bao nhiêu dữ liệu từ người dùng. Ai sở hữu dữ liệu người đó sẽ nắm quyền!

Vào thời cổ đại khi quyền sử hữu đất đai sẽ quyết định quyền lực, vào thời hiện đại máy móc nhà xưởng trở nên quan trọng hơn, vào thế kỷ 21 dữ liệu lại đóng vai trò tài sản quan trọng nhất. Ví như tham vọng của google là trả lời mọi câu hỏi của chúng ta một cách tốt nhất. Vào thời điểm hiện tại chúng ta đã tin vào gợi ý của nó hơn cảm giác dễ bị thao túng của chính mình. Chúng ta bán rẻ dữ liệu của mình để đổi lấy dịch vụ email miễn phí, hay những video dễ thương của mèo.

Dữ liệu tập trung vào tay các chính trị gia, với sức mạnh của AI thì có thể thấy chúng ta mất tự do hơn bao giờ hết.

Khi các chính trị gia có thể trực tiếp kích thích các cảm xúc mạnh mẽ của chúng ta, tạo ra tuỳ ý những nỗi lo lắng thù hận thì chính trị đơn thuần chỉ là một rạp xiếc trong đó người dân là những con rối mà thôi. Ở thời đại của dữ liệu, bình đẳng bị đe doạ hơn bao giờ hết.

Cộng đồng

Sự kết hợp của công nghệ thông tin và công nghệ sinh học sẽ mang lại bất bình đẳng và tự do cho nhân loại. Để chống lại điều này chúng ta cần toàn cầu hoá. Cần một sức mạnh liên kết toàn cầu để chống lại việc sử dụng dữ liệu để điều khiển hầu hết phần còn lại của thể giới.
Facebook đang cố gắng xây dựng cộng đồng toàn cầu này bằng AI. Họ kỳ vọng AI có thể phát hiện những cộng đồng có nghĩa, thắt chặt liên kết của các cộng đồng và đưa nhân loại tới gần nhau hơn. Tuy nhiên để làm được việc này, trước tiên FB cần cam kết đảm bảo quyền riêng tư và an ninh của các cộng đồng đã. Họ đã từng bán dữ liệu của người dùng để thao túng các cuộc bầu cử trên khắp thế giới.

Trong hai thế kỷ gần đây, các cộng đồng mật thiết đang dần bị tan rã, cố gắng thay thế chúng bằng các cộng đồng ảo không thể trọn vẹn được, và con người đang càng ngày càng cảm thấy cô đơn hơn bao giờ hết!

Con người đã bắt đầu rời xa cảm nhận cơ thể của họ, cụ thể ở đây là khi bạn ăn vội vàng trong khi mắt dán vào màn hình điện thoại thì cảm nhận mùi vị của bạn sẽ giảm đi rất nhiều. Hay khi bạn mua sắm trong siêu thị mà tay vẫn bấm điện thoại, chát chít với ông anh họ bên kia địa cầu. Qủa nhiên MXH đã đưa bạn tới gần hơn với những người xa xôi nhưng lại kéo bạn đi ra xa với những người ở gần, thậm chí với cả chính bản thân mình. Bạn càng ngày càng cảm thấy cô đơn, lạc lõng khi bỏ điện thoại xuống, phải không nào?

(còn tiếp)